Turystyka – według tradycyjnej, węższej definicji to odbywanie wycieczek, tzn. wymarszów lub wyjazdów, poza miejsce stałego pobytu dla odpoczynku i rozrywki. Składają się na nią głównie: odwiedzanie obiektów szeroko rozumianej kultury i przyrody, poznawanie innych grup ludnościowych, a także udział w imprezach kulturalnych i sportowych. Szersze określenie, stosowane współcześnie, włącza do turystyki wszelkie formy podróżowania niezwiązane z wykonywaniem zawodowej pracy i stałym osiedlaniem się; wymienia się tu wyjazdy w celach wypoczynkowych, leczniczych, rodzinnych, uczestnictwo w zjazdach i kongresach.
Turystyka stanowi jedną z częstych form spędzania wolnego czasu. Stąd wylicza się rozmaite jej rodzaje: kulturalną, społeczną, poznawczą, wypoczynkową, sportową, kongresową, leczniczą, przygodową, ekoturystykę itp. Ze względu na to, że obejmuje ona różne grupy społeczne, wyróżnia się turystykę: młodzieżową, rodzinną, seniorów itp. Wśród jej form wymienia się także pielgrzymki i turystykę religijną. Ta ostatnia stanowi pośrednie ogniwo między wyjazdami o charakterze ściśle religijnym a podróżami w celach rekreacyjno-poznawczych.
Do sektora turystyki należy zaliczyć nie tylko osoby wyruszające w podróż (turyści), ale liczne grupy zawodowe związane z obsługą turystycznego ruchu, np. przewodników i pilotów wycieczek, pracowników biur turystycznych, przewoźników, hotelarzy, pracowników centrów turystycznych, obsługujących turystyczne urządzenia (wyciągi narciarskie, ośrodki wypoczynkowe), gastronomię, muzealistów, wytwórców pamiątek itp. Klasyfikacja tychże grup nie jest precyzyjna; szereg zawodów bowiem obsługuje zarówno turystykę, jak i inne dziedziny życia. Podróże o charakterze religijnym (pielgrzymki) były znane już w starożytności i to w wielu religiach. Rzadziej występowały wędrówki w celach poznawczych (np. Ibin Batuta, Marco Polo, Krzysztof Kolumb) i wypoczynkowych bądź leczniczych (np. wyjazdy „do wód”). Stanowiły one domenę wąskiego i bogatszego grona. Turystyka w nowoczesnym znaczeniu zaczęła rozwijać się,
a zarazem demokratyzować około połowy XIX wieku.
Pierwszy raz słowa „turysta” (franc. touriste: osoba podziwiająca) użył Stendhal (1838). Czas do II wojny światowej był okresem organizacji i propagowania turystyki. Znaczącą rolę pełniły powstające liczne organizacje turystyczne i biura obsługi turystycznego ruchu. Dynamiczny jej rozwój nastąpił po wojnie. W 1950 roku w turystycznych wyjazdach uczestniczyło na świecie około 25 mln osób, na początku XXI wieku liczba sięgnęła 600 mln i stale, szybko wzrasta. Współcześnie turystyka stała się w wielu krajach ważną gałęzią gospodarki, przynoszącą znaczne dochody, zwaną niekiedy „przemysłem turystycznym” bądź „białym przemysłem”. Szacuje się, iż w połowie lat 90. XX wieku światowe dochody z turystyki sięgały 350 mld dolarów, sektor zatrudniał ponad 100 mln pracowników.