DZIEDZICTWO KULTURY I DUCHOWOŚCI W PELPINIE
KANAŁ ELBLĄSKI – CZYLI JAK POPŁYNĄĆ STATKIEM PO TRAWIE…
MIEJSCE PAMIĘCI – ZWIĄZANE ZE ŚWIĘTYM WOJCIECHEM
XIX Zlot Rodzinny członków Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych i Akcji Katolickie w 2022 roku. Członkowie udając się do bazy noclegowej w Elblągu zwiedzili z przewodnikiem zespól pocysterski oraz Muzeum Diecezjalne w Pelpinie. Wielkość katedry i bogactwo w środku zrobiło na wszystkich wrażenie. Po spotkaniu z panią przewodnik zrozumieliśmy niejeden kamień historii napotkany podczas wędrówki.
Klasztor cystersów
Cystersi przybyli tu ponad 700 lat temu z Pogódek, zaproszeni przez księcia Sambora II. Jak w wielu klasztorach cysterskich wspaniale przedstawia się tu wirydarz, krużganek, a szczególnie dawny kapitularz dziś prezentujący się jako skryptorium, czyli miejsce pracy uczonych mnichów.
Katedra pelplińska
We wnętrzu gotyckiej katedry od razu rzuca się w oczy sięgający sklepienia wczesnobarokowy ołtarz. Mierzy 25 metrów i jest jednym z największych takich dzieł w Europie. Gdańscy i pomorscy malarze zdobili także ołtarze w nawach bocznych. Herman Han i Andreas Stech to nazwiska znane wszystkim miłośnikom sztuki. Niesamowite wrażenie robią barokowe organy. Koniecznie trzeba też zwrócić uwagę na płyty nagrobne opatów pelplińskich.
Przez wieki nagromadzono ich tutaj bardzo dużo: powstał tu między innymi potężny, największy w całej Polsce ołtarz główny, wspaniałe organy z pięknymi rzeźbieniami, czy niesamowita ambona – podwyższenie, służące dawniej do wygłaszania kazań podczas mszy, które opiera się na figurze Samsona, walczącego z lwem. Dawny klasztor cysterski-Katedra i Muzeum Diecezjalne, rezydencja biskupa jest to najcenniejszy, obok Gdańska, kompleks zabytkowy Pomorza.
KANAŁ ELBLĄSKI
Rejs statkiem nie musi odbywać się wyłącznie po wodzie. Kanał Elbląski to jedyne na świecie miejsce, gdzie statek pływa i po wodzie i …. po trawie. Od dziesięcioleci na pokłady swoich statków zabiera turystów Żegluga Ostródzko-Elbląska, oferując kilka różnych tras. Każda z nich to wyjątkowe przeżycie.
Oberlandzki, Ostródzko-Elbląski, Elbląsko-Ostródzki, Elbląski – jakby go nie nazywać, kanał łączący mazurskie jeziora z Bałtykiem to unikat na skalę światową. O jego wyjątkowości, oprócz zapierających dech w piersiach krajobrazów, decyduje oryginalny system śluz i pochylni, dzięki któremu jednostki pływające bez problemu pokonują ponad stumetrową różnicę poziomów wody i dosłownie płyną po trawie.
Idea połączenia jezior Oberlandu, czyli dzisiejszych Mazur Zachodnich, z Morzem Bałtyckim była poważnie rozważana już na przełomie XVIII i XIX wieku. Dzięki niemu, ubogie, słabo skomunikowane i gospodarczo zapóźnione miasta Prus Wschodnich miały zyskać na znaczeniu. Pierwszą łopatę przy budowie Kanału Oberlandzkiego wbito 28 października 1844 roku w Miłomłynie. Twórcą jego koncepcji, autorem projektu oraz kierownikiem robót był Georg Jacob Steenke, zaprojektował system pochylni i śluz, umożliwiający pokonanie wynoszącej ponad 100 metrów różnicy poziomów wody na odcinku zaledwie 10 kilometrów.
Elbląg jest to miasto w województwie warmińsko–mazurskim założone w 1237 roku. Miasto liczy sobie 120 tysięcy mieszkańców i znajduje się blisko Zalewu Wiślanego. Miasto ma bardzo bogatą historię. Ciekawostką o mieście może być to, że jest to najniżej położone miasto w Polsce.
Odwiedziliśmy – Sanktuarium Św. Wojciecha w Świętym Gaju
Warto odwiedzić Święty Gaj na Warmii, gdzie przed ponad 1000 laty poniósł śmierć męczeńską Św. Wojciech – jeden z głównych patronów Polski, a obecnie także Europy. Wieś Święty Gaj leży w gminie Rychliki w województwie warmińsko – mazurskim. Pierwsze wzmianki o wsi Święty Gaj pochodzą z 1299 roku, a obecny kościół będący Sanktuarium Św. Wojciecha powstał w 1865 roku, na miejscu pogorzeliska poprzedniego kościoła z roku 1399.
Św. Wojciech czyli Wojciech Sławnikowic urodził się około 956 roku w Libicach w Czechach. Był biskupem Pragi od 983 roku. Zasłynął ze skromności i dobroczynności okazywanej chorym i ubogim. Od 988 roku przebywał w Rzymie. Do Polski Św. Wojciech przybył w 996 roku za zgodą cesarza Ottona III, z zamiarem podjęcia pracy misyjnej wśród pogan zamieszkujących Prusy.
Sanktuarium Św. Wojciecha w Świętym Gaju – 23 kwietnia 997 roku Św. Wojciech w okolicach dzisiejszego Świętego Gaju, w miejscu pruskiego grodu granicznego Chollin, odprawił swą ostatnią mszę, mimo że był wygnany przez pogan z tego obszaru. Za to poganie przebili go włóczniami i odcięli mu głowę. Bolesław Chrobry wykupił ciało męczennika za równowagę złota i kosztowności. W 999 roku papież Sylwester II kanonizował Św. Wojciecha i utworzył metropolię gnieźnieńską, której patronem został właśnie Św. Wojciech.
Miejsce pamięci – na skraju wsi w kierunku Starego Dolna, w miejscu symbolizującym męczeńską śmierć Św. Wojciecha, wzniesiono ołtarz polowy, otoczony niezwykłą Drogą Krzyżową. Na tabliczkach poszczególnych stacji znajdują się sceny związane ze Św. Wojciechem.
Sanktuarium Św. Wojciecha w Świętym Gaju wybudowano w 1865 roku w stylu neogotyckim, w miejscu wcześniejszego, spalonego kościoła. W ołtarzu głównym ponad tabernakulum widnieje figurka Św. Wojciecha wraz z jego relikwiami. Większa rzeźba patrona świątyni stoi pod amboną. Św. Wojciechowi poświęcono tutaj też malowidła ścienne, a przy wejściu w gablocie przeczytać można opis życia czeskiego biskupa oraz dziejów sanktuarium, które powstało 9 maja 1986 roku, kiedy to prymas Polski Józef Glemp ustanowił kościół w Świętym Gaju Sanktuarium Św. Wojciecha.
Podziwialiśmy -Dom podcieniowy nr 19 w Stalewie zlokalizowany jest w zachodniej części wsi i został zbudowany w 1751 roku przez George’a Pöcka dla Michaela Gehrta, remontowany na początku XX wieku i w 1958 roku. Należy on do największych domów podcieniowych na Żuławach i wyróżnia się własną specyfiką oraz bogato ukształtowaną dekoracją ryglową.
A co ciekawego w Raczkach Elbląskich? – najniższy punkt w Polsce. Według informacji z ostatnich lat Główny Urząd Geodezji i Kartografii potwierdził pomiary i wskazał, że najniższy punkt w Polsce aktualnie znajduje się w miejscowości Marzęcino i wynosi 2,04 m p.p.m. Według GUS z maja 2017 nadal punkt jest w miejscowości Raczki Elbląskie jako najniżej położony w Polsce i jest on naturalny.
Cmentarz mennonicki w Szaleńcu – zabytkowa nekropolia mennonicka z końca XVIII w. w miejscowości Szaleniec w gminie Stare Pole w powiecie malborskim. Jest położona po wschodniej stronie drogi z Rozgartu do Starego Pola.
Wakacyjny XIX Zlot Rodzinny dostarczył nie zapomnianych wrażeń. W następnym artkule pozostałe miejsca i poznane zabytki poznane przez uczestników.
Marianna Strugińska-Felczyńska
