Co roku 2 listopada świętujemy tzw. Zaduszki. Tego dnia tradycyjnie odmawiamy modlitwy w intencji duszy zmarłych, ale przede wszystkim za te, które przebywają w czyśćcu. Święto to jest powszechnie znane, jednak nie wszyscy wiedzą, jaka jest jego geneza. Sprawdzamy, skąd wzięło się to święto i jakie są jego tradycje!
Co to za święto?
Dzień Zaduszny, potocznie nazywany Zaduszkami to obchód liturgiczny w kościołach łacińskich, który poświęcony jest zmarłym. Treściowo połączony z poprzedzającymi go uroczystościami Wszystkich Świętych. Dzień Zaduszny zbiega się z reguły z ludowymi uroczystościami ku czci zmarłych, mającymi swoje korzenie w wierzeniach pogańskich lub obrzędach przedchrześcijańskich.
Data tego święta jest stała i co roku wypada 2 listopada. W 2021 roku przypada we wtorek. Warto przypomnieć, że dzień wcześniej, tj. 1 listopada, obchodziliśmy uroczystość Wszystkich Świętych. Dzień Zaduszny – w przeciwieństwie do Święta Zmarłych – nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy.
Historia święta
Zaduszki to powszechnie znana uroczystość, jednak nie wszyscy są świadomi genezy tego święta, które co roku przypada 2 listopada.
Dzień Zaduszny wywodzi się z praktyk pobożnościowych wczesnośredniowiecznych mnichów, a dokładniej z nabożeństw odprawianych co roku w różnych klasztorach za zmarłych współbraci. Od początku IX wieku święto to zaczęto obchodzić podczas specjalnych nabożeństw w niektórych opactwach. Właśnie wtedy intencjami modlitewnymi zaczęto obejmować wszystkich zmarłych chrześcijan, a nie tylko zakonników.
W 998 roku opat klasztoru benedyktyńskiego w Cluny, Odylon wyznaczył na 2 listopada dzień obowiązkowych modlitw za wszystkich zmarłych. W późniejszych czasach zwyczaj te przejęły kolejne zakony. W 1311 roku na mocy decyzji Stolicy Apostolskiej, wprowadzono oficjalnie Dzień Zaduszny do kalendarza oraz liturgii rzymskiej i stopniowo upowszechniano w kościele katolickim.
Tradycja i zwyczaje
Z tradycją Zaduszek wiąże się wiele ludowych zwyczajów i wierzeń. Przykładowo w XIX wieku na wschodzie Polski odprawiano uroczystości ofiarne, podczas których przywoływano zmarłych, co prawdopodobnie stało się później inspiracją dla Adama Mickiewicza w „Dziadach”.
Podczas Dnia Zadusznego tradycyjnie odwiedza się cmentarze, przyozdabia groby i zapala na nich znicze. W tym roku sytuacja jest wyjątkowa.
Zwyczaj Zaduszek związany jest z przedchrześcijańskim obrzędem rozpalania ognisk na mogiłach, obejściach i rozstajach dróg. Aby móc rozpalić te ogniska, zbierano chrust przez cały rok. Pokładano dużą wiarę w przekonanie, że płomienie ogrzewają dusze błąkające się po ziemi i zagwarantują ochronę przed złymi mocami.
Jak głosi tradycja, tego dnia modlimy się za dusze zmarłych przebywających w czyśćcu. Tego dnia odprawiane są uroczyste msze święte, a w niektórych kościołach odbywają się procesje. Warto pamiętać, że Zaduszki w liturgii kościoła katolickiego nie posiadają rangi święta nakazanego, co jest jednoznaczne z tym, że nie ma obowiązku uczestniczenia w tym dniu we mszy świętej czy powstrzymywania się od wykonywania prac niekoniecznych.
