Walory turystyczne

PODZIAŁ I KLASYFIKACJA

Według T. Lijewskiego, B. Mikułowskiego i J. Wyrzykowskiego walory turystyczne to:

„…specyficzne cechy, elementy środowiska naturalnego oraz przejawy działalności człowieka, które są przedmiotem zainteresowania turysty”.

Walory turystyczne można podzielić na:

• walory wypoczynkowe służące regeneracji sił fizycznych i psychicznych,
• walory krajoznawcze stanowiące przedmiot zainteresowań poznawczych (w tym przyrodnicze i kulturowe),
• walory specjalistyczne umożliwiające uprawianie różnych form turystyki kwalifikowanej.

W grupie walorów wypoczynkowych wyróżnić można zespół cech niezbędnych, których występowanie stanowi minimum warunków dla wypoczynku, oraz zespół cech korzystnych, podnoszących wartości wypoczynkowe terenu [J. Wyrzykowski,]. Do cech niezbędnych zaliczyć można czyste powietrze (wolne od zanieczyszczeń), ciszę, niski stopień urbanizacji, występowanie walorów estetycznych krajobrazu, brak zasadniczych przeciwwskazań klimatycznych, do cech korzystnych – szczególne walory widokowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku (w okresie letnim – przydatność terenów do wędrówek pieszych, kolarskich, wodnych oraz przydatność wód do kąpieli i sportów wodnych; w okresie zimowym – przydatność terenów do sportów zimowych i wędrówek narciarskich), korzystne warunki bioklimatyczne oraz tzw. walory lecznicze (wody lecznicze, peloidy, gazy lecznicze).

Do walorów krajoznawczych zalicza się za O. Rogalewskim:

• charakterystyczne zespoły krajobrazowe i osobliwości przyrody, określane terminem walorów środowiska przyrodniczego,
• folklor, obrzędy ludowe, dzieła ludowej sztuki plastycznej, relikty ludowej kultury materialnej, nazywane walorami tradycyjnej kultury ludowej,
• zabytki budownictwa, sztuk plastycznych, kultury materialnej, pamiątki historyczne, tj. walory dóbr kultury, charakterystyczne obiekty i przejawy współczesnej gospodarki, techniki, nauki i kultury, noszące nazwę walorów współczesnych osiągnięć człowieka.

W wielu opracowaniach stosuje się podział walorów krajoznawczych tylko na dwie grupy:  walory przyrodnicze i antropogeniczne.

Teofil Lijewski, Bogdan Mikułowski i Jerzy Wyrzykowski dzielą walory krajoznawcze w następujący sposób (14 rodzajów, zgromadzonych w trzech grupach):

WALORY PRZYRODNICZE:

a) walory ukształtowane bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka:

• osobliwości flory i fauny,
• skałki i grupy skał,
• wąwozy, doliny i przełomy rzeczne,
• wodospady, źródła i wywierzyska,
• jaskinie i groty,
• głazy narzutowe i głazowiska,
• inne obiekty geologiczne,

b) grupa walorów utworzonych przez człowieka:

• parki zabytkowe,
• muzea i zbiory przyrodnicze,
• ogrody botaniczne,
• ogrody zoologiczne,

c) grupa walorów w której ingerencja człowieka występuje w stopniu nie wpływającym na zasadzie na charakter i znaczenie samego waloru:

• punkty widokowe.
• parki narodowe,
• parki krajobrazowe.

WALORY KULTUROWE:

• muzea i rezerwaty archeologiczne,
• muzea etnograficzne, skanseny i ośrodki twórczości ludowej,
• zabytki architektury i budownictwa,
• muzea sztuki i zbiory artystyczne,
• muzea biograficzne,
• obiekty unikatowe i muzea specjalistyczne,
• obiekty historyczno-wojskowe,
• miejsca i muzea martyrologii,
• zabytki działalności gospodarczej i techniki,
• współczesne imprezy kulturalne,
• miejsca pielgrzymkowe.

WALORY SPECJALISTYCZNE

Składają się na nie te cechy i elementy środowiska naturalnego, które umożliwiają uprawianie turystyki kwalifikowanej. Z tych walorów korzystają tylko pewne mniej liczne grupy, a od członków tej zbiorowości wymagane są pewne umiejętności techniczne, odpowiednie przygotowanie sprawnościowe i teoretyczne, często potwierdzone dokumentem kwalifikacji formalnych. W tej grupie walorów jest: żeglarstwo, myślistwo, jeździectwo, wędkarstwo, taternictwo, speleologia itp.