Posty w różnych kulturach

Dla chrześcijan czas poprzedzający Święta Wielkanocne jest okresem zwanym Wielkim Postem. Ale posty spotykamy też w innych religiach. W islamie jest to 9 miesiąc – ramadan. Judaizm ma swoje dni postne. Z postami spotkamy się też w buddyzmie i hinduizmie. Jednak istotna jest umiejętność zachowania się w sytuacjach zawodowych wśród ludzi, dla których przestrzeganie postu jest ważne. To również umiejętność wybrania okresu na wizyty w krajach o odmiennej kulturze, w których zachowania związane z postem mogą utrudnić normalne kontakty między organizacjami.

W Polsce okres 40 dni poprzedzających Święta Wielkanocne dla chrześcijan to okres zwany Wielkim Postem. Jest to czas pokuty i zadumy. W kościele katolickim rozpoczyna się on od środy popielcowej i trwa do Wielkiego Czwartku do wieczornej Mszy św. Wieczerzy Paschalnej. Natomiast w Wielki Piątek i Wielką Sobotę jest post paschalny jako element przygotowawczy to Triduum Paschalnego. Poza tym katolików obowiązuje wstrzemięźliwość od potraw mięsnych w piątki oraz wynikające z tradycji również w Wigilię Bożego Narodzenia. Natomiast zachowanie postu ścisłego (powstrzymanie się od mięsa i wywaru z mięsa oraz z trzech posiłków w tym jednym do syta) obowiązuje w Środę Popielcową i w Wielki Piątek.

U grekokatolików i prawosławnych wielki post zaczyna się do Czystego Poniedziałku (gr. Tessarakostè). Jest to pierwszy dzień czterdziestodniowego postu. Poza tym w prawosławiu praktykuje się też posty w innych okresach. Przykładem są posty wielodniowe jak: Post Filipowy (przed Bożym Narodzeniem), Post Piotrowy (rozpoczyna się w poniedziałek, osiem dni po święcie Pięćdziesiątnicy) oraz Post Uspieński (przed świętem Zaśnięcia Bogarodzicy).

Natomiast w protestantyzmie czas wielkiego postu nosi nazwę czasu pasyjnego i jest to głównie czas zadumy, modlitwy i koncentracji na Słowie Bożym. Nie ma wymogu zachowania postu jako wstrzemięźliwości od niektórych potraw. W niektórych kościołach wierni zachowują jednak post, wynikający też w wielowiekowej tradycji.

W islamie saum – czyli post – jest jednym z pięciu nakazanych obowiązków dorosłego muzułmanina. Czasem na post w islamie jest dziewiąty miesiąc (kalendarz księżycowy) – ramadan.  Post jest czasem obrachunku i refleksji. Jego celem jest oczyszczenie ciała na przyjęcie ducha sprawiedliwości i pobożności. Post w czas ramadanu ma swoje zasady. Osoby dorosłe obowiązuje powstrzymanie się od pokarmów i płynów od wschodu do zachodu słońca. Tradycyjnie spożywają dwa posiłki – po zachodzie i przed wschodem słońca. W tym czasie nakazuje się też powstrzymanie od doznań cielesnych oraz wewnętrznych (kłamanie, przeklinanie gadanie bez sensu).

W Judaizmie dzielimy posty na posty dotyczące wszystkich wyznawców oraz posty indywidualne. Czasem poszczenia dla wszystkich wyznawców judaizmu jest post w Jom Kipur („Dzień Pojednania”, czy „Sądny Dzień”), Purim (Święto Losów) oraz w dzień poprzedzający Pesach (Święto Wiosny, Święto Przaśników). Natomiast w gronie rodzinnym obchodzone są posty indywidualne, choćby dzieci w rocznice ślubu swoich rodziców. Posty praktykuje się też podczas tragicznych rocznic wydarzeń ważnych dla judaizmu, jak Tisza be-Aw (święto upamiętniające zburzenie Pierwszej oraz Drugiej Świątyni Jerozolimskiej) oraz com Gedali (post obchodzony dla upamiętnienia zamachu na Gedalię ben Achikama, ostatniego zarządcy Izraela za czasów panowania babilońskiego władcy Nabuchodonozora).

Post w hinduizmie obecny jest przy okazji dorocznych świąt jak Dżanamastami (święto upamiętniające narodzenia boga Kryszny) czy Śiwaratri (Wielka noc Śiwy). Pości się również przy okazji ważnych wydarzeń osobistych (np. narodzin syna), jak też w inne wybrane dni świąteczne. W buddyzmie post jest również jedną z dróg do wyzwolenia. Budda uznał za najbardziej optymalną tzw. Drogę Środka, czyli zachowanie umiarkowania we wszystkich aspektach życia, w tym w jedzeniu. W buddyzmie posty głównie praktykują mnisi ograniczając się do jednego południowego posiłku w ciągu dnia. Niektórzy podejmują bardziej ascetyczne wyzwania, np. 18 dniowy post (pod okiem mistrza) przyjmując jedynie niewielkie ilości wody. Jednak świeccy też podejmują posty polegające na ograniczeniu posiłków lub też przyjmowaniu prostych dań.

Jakie implikacje dla firm, urzędów i innych organizacji wynikają z różnorodnych uwarunkowań kulturowych dotyczących postu? Ktoś by pomyślał, że w dobie oddzielenia religii od państwa traci to znaczenia. Ale czy na pewno nie ma to wpływu na prowadzone działania między organizacjami?
Oczywiście nie wszyscy przestrzegają postu i nie wszędzie spotkamy się z rygorami dotyczącymi poczęstunków. Jednak osoby, dla których to jest ważne będą miały niezręczną sytuację w okresie wielkiego postu z piątkowymi poczęstunkami choćby w restauracjach serwujących steki, a muzułmanie, by uczestniczyć w poczęstunkach biznesowych w ciągu dnia w okresie ramadanu.

Również i my wybierając się w różne rejony świata możemy doświadczyć pewnych ograniczeń żywnościowych. Przykładem tego mogą być niektóre kraje arabskie, gdzie sfera posiłków w okresie ramadanu jest bardzo przestrzegana. Stąd nie zaleca się organizowania misji gospodarczych, czy wizyt w tym okresie, gdyż wszelkie poczęstunki odbywać się mogą w porach nocnych, co dla nas nie jest komfortową sytuacją. Goście w niektórych krajach muzułmańskich mają wyznaczone miejsca do spożywania posiłków, a ich spożywanie na ulicy (także picie napojów czy palenie papierosów) może nawet zostać ukarane.

Podobnie będzie, jeśli spotkamy choćby w Rosji, na Białorusi czy Ukrainie osoby wierzące i przestrzegające zasad postnych w prawosławiu, choć będą one w mniejszości. W okresie postu wierni prawosławni powstrzymują się nie tylko od pokarmów mięsnych, ale i w określone dni bez masła i tłuszczu czy też tylko surowe produkty. Natomiast w tygodniu (zwanym tygodniem maślanym) poprzedzającym czas wielkiego postu wolno spożywać tylko nabiał i ryby. Także w tym całym okresie możemy mieć kłopoty ze spotkaniami połączonymi z obiadami z udziałem osób, dla których zachowanie postu będzie ważne.

Jednak w ostatnich latach zauważa się wrażliwość i tolerancję, jeśli chodzi o spożywanie różnych posiłków uwarunkowanych czy religijnie czy kulturowo. Restauracje są gotowe do przyrządzenia dań z różnymi wymaganiami (wegańskie, wegetariańskie, bezmięsne). Również organizatorzy spotkań międzynarodowych są w stanie zabezpieczyć katering biorąc pod uwagę uwarunkowania kulturowe.